Bilim adamları, güneş sistemimizin en büyük gezegenindeki sıcaklıkları takip eden şimdiye kadarki en uzun çalışmada bir dizi şaşırtıcı gözlem yaptı.
WASHINGTON – Yaklaşık 40 yıldır Jüpiter’in hava durumunu inceleyen bilim adamları, gezegenin farklı kuşaklarındaki ve bölgelerindeki sıcaklıkların nasıl dalgalandığına dair bazı beklenmedik ve biraz da gizemli keşifler yaptılar.
Araştırmacılar, Jüpiter’in üst troposferindeki sıcaklıkları, onun imzası olan çizgili bulutların oluştuğu ve gezegenin hava durumunun meydana geldiği atmosfer tabakasını izlediler.
Gökbilimciler, NASA’nın 1970’lerdeki Pioneer 10 ve 11 görevlerinden bu yana, Jüpiter’in bölgeler olarak bilinen daha beyaz, daha açık renkli bantlarının daha düşük sıcaklıklarla ilişkilendirildiğini biliyorlar. Kemerleri – daha koyu, kahverengi-kırmızı şeritler – daha sıcaktır.
Ancak uzun vadeli veriler olmadan, bilim adamları sıcaklıkların ve hava durumu modellerinin zaman içinde nasıl değiştiğini izleyemediler.
Pazartesi günü Nature Astronomy’de yayınlanan yeni araştırma için bilim insanları, Jüpiter’in atmosferinin daha sıcak bölgelerinin üzerindeki parlak kızılötesi ışımanın görüntülerini incelediler. Bilim adamları, Jüpiter’in her biri 12 Dünya yılı süren üç yörüngesinde düzenli aralıklarla görüntüler topladı.
Keşfettikleri şey şaşırtıcıydı: Bilim adamları, Jüpiter’in sıcaklıklarının mevsimlere veya diğer döngü bilimcilerin bildiği herhangi bir şeye bağlı olmayan belirli dönemleri takip ederek yükseldiğini ve düştüğünü buldular. NASA’ya göre Jüpiter’in eksen eğimi, Dünya’nın 23.5 derecesine kıyasla yalnızca 3 derece olduğundan, “zayıf mevsimler” yaşıyor ve araştırmacılar, düzenli aralıklarla değişen sıcaklıklar bulmayı beklemiyorlardı.
Araştırmacılar ayrıca binlerce kilometre uzaktaki bölgelerdeki sıcaklık değişimleri arasında bir bağlantı buldular. NASA’ya göre, sıcaklıklar ekvator boyunca bir ayna görüntüsü gibi davrandı. Sıcaklıklar kuzey yarımkürede belirli enlemlerde artarken, güney yarımkürede aynı enlemlerde düşüyordu.
Kıdemli Glenn Orton, “Bu, Dünya’da gördüğümüz bir fenomene benziyor, bir bölgedeki hava ve iklim modellerinin başka bir yerdeki hava durumu üzerinde gözle görülür bir etkiye sahip olabileceği, değişkenlik modellerinin atmosfer boyunca çok uzak mesafelerde görünüşte ‘tele bağlantılı’ olduğu” dedi. NASA’nın Jet Propulsion Laboratuvarı’nda araştırma bilimcisi ve çalışmanın baş yazarı.
İngiltere’deki Leicester Üniversitesi’nden ortak yazar Leigh Fletcher, “Yapbozun bir bölümünü şimdi çözdük” dedi.
Orton ve meslektaşları bu çalışmaya 1978’de başladılar, dünyanın dört bir yanındaki büyük teleskoplarda gözlem süresi kazanmak için mücadele ettiler, ardından farklı teleskoplar ve aletlerden yıllarca elde edilen gözlemleri birleştirdiler ve kalıpları aramak için bu verileri incelediler.
Çalışma o kadar uzun sürdü ki, araştırma tamamlandığında araştırmaya yardımcı olan öğrencilerin hiçbiri çalışma başladığında doğmamıştı.
Bilim adamları, bulguların, güneş sistemimizdeki dev gezegenler için iklim modellemesine katkıda bulunabilecek olan Jüpiter’deki hava durumunu tahmin etme arayışlarında onlara yardımcı olacağını umuyor.
Fletcher, “Bu sıcaklık değişimlerini ve zaman dilimlerini ölçmek, Jüpiter’in atmosferindeki sebep ve sonucu birbirine bağlayabilirsek, nihayetinde tam bir Jüpiter hava tahmini elde etmeye yönelik bir adımdır.” Dedi. “Ve daha da büyük resim sorusu, bir gün bunu benzer kalıpların ortaya çıkıp çıkmadığını görmek için diğer dev gezegenlere genişletebilir miyiz?”
